337GUE
Programma
Stedenbouwkundig project, Voorziening
Locatie
Sint-Lambrechts-Woluwe
Datum
2019
Thema's
Stedelijk, Renovatie, Biobased, Inclusief, Overheidsopdracht
Fase
Afgerond
Oppervlakte
640 m²
Team
Servais, Enesta
Opdrachtgever
Le Gué asbl - Centre thérapeutique et culturel
Budget
€ 2 000 000
Een therapeutisch en cultureel centrum
Le Gué is een centrum voor dagverblijf en baanbegeleiding dat al meer dan 50 jaar mensen met psychische problemen ondersteunt. De klinische aanpak is in lijn met institutionele psychotherapie, die ervan uitgaat dat het de instelling als geheel is die therapeutische actie genereert. In die zin is de instelling niet langer de plaats waar men verzorgd wordt, maar wordt het de plaats waardoor men verzorgd wordt.
Van bij het ontstaan heeft het project Le Gué zich altijd ingezet voor openheid en begrip van de wereld om zich heen. De naam van de vzw, Le Gué therapeutisch en cultureel centrum, weerspiegelt deze originele aanpak door de initiatieven die het heeft opgezet sinds de opening : biologische markt, drukkerij, herstellen van fietsen, filmclub, debat, concert, voorstellingen. Het doel is altijd geweest om gerechtigden uit de buurt een plaats te bieden en ontmoetingen in de wijk aanmoedigen.
Kijkend naar de toekomst houdt Le Gué rekening met veranderingen in hun publiek en in de maatschappij, en met de geplande uitrol van nieuwe projecten. Die nieuwe behoeften van de instelling maken dat de huidige gebouwen ingrijpend moeten worden gerenoveerd, zowel wat betreft ruimte, als om de normen na te leven en voor een betere energieprestatie.
Met deze evolutie in het achterhoofd, herdenkt het project de ruimtes in functie van de volledige begeleiding van de aanpak van Le Gué. De wijze waarop de zorg kan worden ondersteund wordt in vraag gesteld, niet alleen als eenvoudige omkadering, maar als een element inzake gastvrijheid en sociale banden. De interventie houdt rekening met de bijzonderheden van de site en weeft nieuwe ruimtelijke continuïteiten : een binnenplaats die mensen samenbrengt, een tuin die zich uitstrekt tot aan de straat en duidelijkere paden die ontmoetingen en het gebruik vergemakkelijken. Het project legt geen nieuwe schriftuur op, maar kiest voor subtiele aanpassingen - gerichte sloop, afgemeten toevoegingen, benadrukken van drempels en materialen - om de leesbaarheid en kwaliteit van de locatie te verbeteren. Tussen het respect voor het bestaande en de flexibiliteit van de toekomstige ruimtes wordt een kader geboden voor ontmoetingen, handelingen en een plek waar men thuis is.
Une philosophie de l’économie de moyen
Het voorgestelde project maakt gebruik van de unieke kenmerken van de locatie, met het oog op een zuinig gebruik van middelen. De ingrepen, ongeacht het gaat om het weghalen of toevoegen van volumes, zijn bedoeld om de band met de tuin achteraan het perceel te herstellen, maar ook om de bindende rol te versterken van de binnenplaats met de vier gebouwen van het centrum rondom.
Door middel van gerichte interventies slaagt het project erin de continuïteit te herstellen en het centrum een samenhang te geven. Een grondig begrip van de locatie zorgt voor een zorgvuldige selectie van de te slopen elementen en de tussenruimtes die moeten worden gereorganiseerd om de samenhang van de site te herstellen en de ruimtes geschikter te maken.
Op een plek met een therapeutische roeping, maar ontworpen als een groot huis, worden verkeersstromen duidelijker, ontstaan nieuwe visuele verbindingen en komt er een rationele, schaalbare structuur gebaseerd op de manier waarop men werkt, zich afzondert, elkaar ontmoet, zich verplaatst en men zich een ruimte eigen maakt.
Het doel is om te vertrekken van die historische omgeving van deze vrij lage, in elkaar grijpende gebouwen om de huiselijke schaal en het informele karakter van deze ruimtes te ontwikkelen, om het soms stigmatiserende gevoel van gemedicaliseerde voorzieningen tegen te gaan.
De belangrijkste interventie is de sloop van het vervallen gebouw aan de achterkant van de binnenplaats. Het wordt vervangen door een nieuw gebogen volume, met respect voor de naburige bouwprofielen en de zonnige binnenplaats, beter aangepast aan de behoeften van het centrum en beter verbonden met de tuin. Hierdoor kunnen de nieuwe leefruimtes (keuken, eetkamer, ontspanningsruimte), de kunststudio's op de bovenverdieping en hun gebruikers ten volle genieten van de groene ruimte. Deze nieuwe volumetrie biedt een begane grond die volledig open is naar de binnenplaats en de tuin, terwijl de bovenste ruimten de privacy behouden die patiënten en verzorgers nodig hebben.
Het project wordt afgerond met een reeks sobere ingrepen, zoals het openen van het bestaande trappenhuis, het openen van een paar ramen aan de gevels van de binnenplaats en het verhogen van het dak van de polyvalente zaal, met behoud van de afmetingen van het bestaande gebouw, om een grotere zaal te creëren met veel meer daglicht.
Het huiselijke karakter van de ruimtes wordt ook versterkt door de materialen die gebruikt zijn bij de renovatie. Dit zijn materialen van sloopwerken die waar mogelijk hergebruikt worden, zoals dakpannen en gevelstenen. De uitbreidingen zijn gebouwd met warme, edele materialen, met een houten structuur en geïsoleerd met stro, ingeblazen cellulosewatten en hennep-kalkblokken.
Het project is een kans om nieuwe ruimtes aan te passen en te ontwerpen in lijn met de ambitie dat zorg ook betrekking heeft op de aard van de plek. Dit werk werd samen uitgevoerd met onder andere het zorgteam, maar ook in samenspraak met de ontwerpbureaus die het proces begeleidden.
